Trong thế giới mỹ thuật Việt Nam thế kỷ XII, thời đại vàng son của nhà Lý với những công trình kiến trúc đồ sộ và di sản văn hóa phong phú, không thiếu những tác phẩm nghệ thuật xuất sắc thể hiện tài năng điêu luyện của các nghệ nhân. Tuy nhiên, việc xác định chính xác tác giả và niên đại của một số tác phẩm vẫn còn là một bí ẩn, kích thích trí tò mò và sự suy luận của các nhà nghiên cứu lịch sử và mỹ thuật. Một trong những ví dụ điển hình là bức tranh “Chân Dung Văn Chức”, được cho là do một nghệ sĩ tên là Zhang Xuan sáng tác.
Bức tranh “Chân Dung Văn Chức” hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ Thuật Việt Nam, thu hút sự chú ý của nhiều du khách và nhà nghiên cứu bởi vẻ đẹp tinh tế và bí ẩn bao trùm nó. Bức tranh được vẽ trên lụa, sử dụng kỹ thuật sơn dầu - một phương pháp khá tân tiến vào thời điểm đó. Hình ảnh trung tâm của bức tranh là một vị quan, được cho là Văn Chức, với bộ dạng trang trọng, mặc áo mão, tay cầm chiếc quạt lông. Dáng vẻ của ông toát lên sự trí tuệ, uyên bác và quyền lực, thể hiện rõ nét đẳng cấp và địa vị xã hội của người này trong triều đình nhà Lý.
Phông nền của bức tranh là một không gian mở với khung cảnh thiên nhiên thơ mộng: những cây thông cao vút xen lẫn với hoa cỏ đủ màu sắc, tạo nên sự hài hòa giữa con người và môi trường. Bên cạnh đó, các chi tiết như chim chóc hót líu lo, suối nước chảy róc rách, và mây trời bồng bềnh, góp phần làm cho bức tranh thêm sinh động và đầy thi vị.
| Tên tác phẩm | Kỹ thuật | Chất liệu |
|—|—|—| | Chân Dung Văn Chức | Sơn dầu | Lụa |
Kể cả sau bao nhiêu năm trôi qua, “Chân Dung Văn Chức” vẫn giữ được nét đẹp nguyên vẹn với màu sắc tươi sáng và đường nét tinh tế. Đây là minh chứng cho tài năng nghệ thuật điêu luyện của các nghệ sĩ Việt Nam thời Lý. Tuy nhiên, việc xác định chính xác tác giả của bức tranh này vẫn còn là một câu hỏi chưa có lời giải đáp. Theo một số nhà nghiên cứu, Zhang Xuan có thể là một nghệ sĩ người Trung Quốc đã đến Việt Nam để truyền bá kỹ thuật vẽ sơn dầu vào thế kỷ XII. Điều này cũng phù hợp với xu hướng giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và Trung Quốc thời bấy giờ.
Bên cạnh đó, việc xác định niên đại của bức tranh cũng là một vấn đề nan giải. Theo phong cách vẽ và chất liệu sử dụng, “Chân Dung Văn Chức” được cho là có niên đại vào khoảng thế kỷ XII-XIII. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng khảo cổ học nào để khẳng định điều này một cách chắc chắn.
Dù còn nhiều bí ẩn chưa được giải đáp, “Chân Dung Văn Chức” vẫn là một tác phẩm nghệ thuật quý giá và đáng trân trọng của Việt Nam. Bức tranh không chỉ mang giá trị thẩm mỹ cao mà còn phản ánh một phần lịch sử và văn hóa của dân tộc Việt Nam thời kỳ Phù Quốc hưng thịnh.
Liệu Zhang Xuan có thực sự là tác giả của “Chân Dung Văn Chức” hay đây chỉ là một giả thuyết?
Câu hỏi này vẫn đang được các nhà nghiên cứu tranh luận sôi nổi. Có thể trong tương lai, nhờ những tiến bộ khoa học và công nghệ mới, bí ẩn về tác giả và niên đại của bức tranh sẽ được hé lộ. Nhưng cho đến lúc đó, “Chân Dung Văn Chức” vẫn sẽ là một tác phẩm nghệ thuật kỳ diệu, gợi mở trí tưởng tượng và kích thích sự tò mò của người xem.
Bên cạnh giá trị lịch sử và văn hóa, “Chân Dung Văn Chức” còn mang đến những bài học về tâm hồn và nhân cách:
- Sự tinh tế trong nghệ thuật: Bức tranh thể hiện sự am hiểu sâu sắc về kỹ thuật vẽ sơn dầu và khả năng sử dụng màu sắc một cách điêu luyện của người họa sĩ.
- Sự tôn trọng đối với con người: Hình ảnh Văn Chức được khắc họa một cách trang trọng và uy nghiêm, thể hiện sự kính trọng của người nghệ sĩ đối với những cá nhân có đóng góp cho xã hội.
Bên cạnh đó, bức tranh còn mang đến cho người xem một cảm giác thư thái và bình yên khi ngắm nhìn cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng được khắc họa trong đó.
“Chân Dung Văn Chức” - một tác phẩm nghệ thuật độc đáo và đầy bí ẩn - xứng đáng được tôn vinh như một di sản văn hóa quý giá của dân tộc Việt Nam.