“Hōkūzu” - Cảnh quan phong phú và nét vẽ uyển chuyển của một thiên tài thời Edo

Trong thế giới nghệ thuật Nhật Bản đầy màu sắc, đặc biệt là vào thời kỳ Edo sôi động (1603-1868), đã xuất hiện vô số những hoạ sĩ tài ba với phong cách riêng biệt. Một trong số đó là Sesshū Tōyō, một bậc thầy về tranh vẽ phong cảnh, người đã để lại dấu ấn sâu đậm trên nền nghệ thuật Nhật Bản.

Với nét bút uyển chuyển và tinh tế, Sesshū đã khắc hoạ vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, từ những dãy núi đồ sộ đến những dòng sông thơ mộng. Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông chính là “Hōkūzu” (Vũ trụ), một bức tranh cuộn dài được vẽ trên giấy washi với mực đen và màu xanh lá cây nhạt.

Bức tranh miêu tả một cảnh quan rộng lớn, bao gồm núi non trùng điệp, sông nước uốn lượn và những hòn đảo nhỏ nổi lên giữa dòng. Trên nền trời xanh thẳm, điểm xuyết những đám mây trắng muốt như thể đang trôi dạt theo làn gió.

Ý nghĩa ẩn chứa trong “Hōkūzu”:

Sesshū không chỉ đơn giản là tái hiện lại vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn muốn truyền tải thông điệp về sự giao hòa giữa con người và thế giới xung quanh. Bức tranh thể hiện một triết lý về sự cân bằng và hoà hợp, nơi con người trở thành một phần tự nhiên, chứ không phải là chủ thể độc lập.

Các yếu tố trong “Hōkūzu” được sắp xếp theo cách thức mang tính biểu tượng:

• Núi non: Biểu tượng cho sức mạnh và sự kiên cố, đồng thời cũng là nơi trú ngụ của các vị thần trong tín ngưỡng Nhật Bản cổ đại.
• Sông nước: Đại diện cho dòng chảy của thời gian và sự liên tục thay đổi.
• Đám mây: Tượng trưng cho sự nhẹ nhàng và thanh thoát, mang đến cảm giác bình yên và thư thái.

“Hōkūzu” được xem là một trong những tác phẩm quan trọng nhất của Sesshū Tōyō, thể hiện tầm nhìn xa trông rộng và khả năng nắm bắt tinh hoa của nghệ thuật truyền thống Nhật Bản. Bức tranh đã ảnh hưởng sâu rộng đến các thế hệ hoạ sĩ sau này và trở thành một biểu tượng cho vẻ đẹp và triết lý sống của người Nhật.

Phân tích kỹ thuật:

• Bút pháp: Sesshū sử dụng bút lông để vẽ, tạo ra những đường nét chắc khoẻ và uyển chuyển. Những nét vẽ thô mộc nhưng lại đầy sức sống, thể hiện sự tinh tế trong tay nghề của ông.
• Màu sắc: Bức tranh chủ yếu sử dụng màu đen và xanh lá cây nhạt, tạo ra một cảm giác thanh bình và tĩnh lặng. Màu đen được sử dụng để miêu tả các đường nét chính của núi non và sông nước, trong khi màu xanh lá cây nhạt được dùng để tô điểm cho bầu trời và những hòn đảo nhỏ.
• Thành phần: Sesshū sắp xếp các thành phần trong bức tranh theo một cách thức cân đối và hài hoà. Các dãy núi được đặt ở phía xa, tạo ra chiều sâu và không gian cho bức tranh. Dòng sông uốn lượn chảy qua giữa, kết nối các hòn đảo nhỏ với nhau.

Ảnh hưởng của “Hōkūzu”:

Bức tranh “Hōkūzu” đã ảnh hưởng sâu rộng đến các thế hệ hoạ sĩ Nhật Bản sau này. Phong cách vẽ phong cảnh của Sesshū được nhiều người học tập và phát triển, góp phần hình thành nên dòng tranh sơn thuỷ (山水画) nổi tiếng của Nhật Bản.

Ngày nay, “Hōkūzu” được lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ thuật Tokyo, nơi nó được coi là một báu vật quốc gia và thu hút đông đảo khách tham quan từ khắp nơi trên thế giới.

Bức tranh không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đẹp đẽ mà còn là một minh chứng cho tài năng phi thường của Sesshū Tōyō và sự phát triển của nghệ thuật Nhật Bản trong thời kỳ Edo.